Geçmişten Günümüze Neyzenler

     Neyzenlik tarihimize bakıldığında Mevlevîliğin ve Mevlana’nın bir milat olduğu görülür. Bilinen ilk neyzenlerimiz Mevlana ile birlikte başlamaktadır. Aşağıda isimleri verilen neyzenlerin yetişmesinde ve düzenli olarak nesilden nesile geçmesinde Mevlevîhanelerin ve Mevlevilerin kuşkusuz çok büyük katkısı olmuştur. Serneyzenlik veya neyzenbaşılık, Mevlevîhanelerin Mutrip heyetlerinde bulunan sayıları diğer sazlara göre fazla olan neyzenlere başkanlık ve hocalık eden ve Konya’daki âsitanede bulunan çelebi tarafından atanılan bir makamdır. Kutb-ı nâyîlik makamı ise neyzenlikte çok büyük mertebelere erişmiş, neyin hem ruhuna hem de bedenine olağanüstü derecede hâkim olan kudretli neyzenlere verilen bir unvandır. Bilinen ilk kutb-ı nâyî Mevlana’nın neyzenbaşı olan Hamza Dededir.

  Bilinen en eski neyzenimiz, Mevlana’nın neyzenliğini yapan Hamza Dededir. (XIII. asır) Safiyyüddin Urmevî’nin talebesi Zamirî Hasan Efendi XIV. yüzyılın bilinen neyzenidir.

 II. Murad döneminin bilinen tek neyzeni şeyhi’dir. XVI. asırda Yavuz Sultan Selim’in İran’dan getirdiği üstad neyzenler Nâyî Şeyh Murat, Nâyî Hasan, Nâyî Maksut ve İmam Kulu önemli neyzenlerdendir. Kanuni Sultan Süleyman dönemi neyzenlerinden Nâyî Hüseyin, Enderun neyzeni Mehmet Çelebi, Abdi Baba, Dilaver, Nâyî Mustafa bugün isimleri bilinen neyzenlerimizdir. Diğer dönemlerdeki neyzenlerimizi de şu şekilde sıralayabiliriz.

 Sultan III. Murad (1574–1595) dönemi;

Nâyî Ali

Neyzen Cihan

Neyzen Salih

Nâyî Maksûd’un öğrencisi Nâyî Hüseyin Kulu

Neyzen Musluhiddin

Neyzen Usta Hasan, talebeleri Neyzen Ferhad ve Neyzen Mustafa

  17. Yüzyıl neyzenleri;

Konya Mevlevîhanesi Neyzenbaşısı Neyzen Gülüm Dede (ö. 1640)

Galata Mevlevîhanesi neyzenlerinden Neyzen Torlak Dede (ö. 1650)

Yusuf Dede Efendi (ö. 1670)

Berber Ömer Çelebi

Saraç Ahmet Çelebi

Kefeli Derviş Mehmet

Kasımpaşa Mevlevihanesi neyzenbaşısı Derviş Süleyman

Sipahi Ahmet Bey

Hasan Paşa

Derviş Kasım

Şeyh Yusuf Celâlî

Beşiktaş Mevlevihânesi şeyhi Şeyh Mevlevî Yusuf Dede (ö. 1670)

Âmâ İbrahim Çelebi

Kulekapısı Mevlevîhanesi neyzenlerinden Küçük Derviş Ahmed

Galata Mevlevihânesi Neyzenbaşısı Derviş Ali

Neyzen Mehmet Çelebi dönemin ismi bilinen diğer neyzenleridir. Evliya Çelebi seyahatname’sinde, yukarıda isimleri zikredilenlerin yanında yüz elliden fazla neyzen ismi geçmektedir

   18. Yüzyıl neyzenleri;

Nasip Efendi (ö. 1700)

Mevlevî Mustafa (ö. 1713)

Derviş Hüseyin (ö. 173?)

Enderunî Kara İsmail Ağa (1674-1724)

Odabaşızade Eyyubî Şeyh Mehmet Rıza Efendi

Mevlevî Ahmed Dede (ö. 1726)

Bursalı Mustafa Dede (ö. 1727)

Mevlevî Derviş Musa (ö. 1728)

I. Ahmet ve II. Selim zamanlarından sarayda bulunmuş

Neyzen ve tanburî Petros (ö. 1730)

Kutb-ı Nâyî Osman Dede (ö. 1729)

Mevlevî Hüsnü Dede (ö. 1734)

Eyyübî Hüseyin Dede (ö. 1740)

Enderûnî Mehmed (ö. 17??)

Mehmed Çelebi (ö. 1770’den sonra)

Emin Dede (ö. 1745)

Mevlevî Derviş Ahmed (ö. 1748)

Ahmed Dede (1750)

Mevlevî Derviş Süleyman (ö. 1753)

Kasımpaşa Dergahı neyzenbaşısı Derviş Mustafa (ö. 1765)

Bursalı Veli Dede (ö. 1768)

Mustafa Kevserî Efendi (ö. 1770)

Ak Molla Ömer Efendi (ö. 1777)

Afyon Mevlevîhanesi neyzenbaşısı Derviş Nûrî Dede (ö. 1787)

Hamza Dede (ö. 1790)

Enderun hocalarından ve Galata

Beşiktaş ve Kasımpaşa Mevlevihaneleri neyzenbaşısı ney üstadı Çallı Derviş Mehmet Dede (ö 1789)

Koca Ömer

Derviş Ali

 19. Yüzyıl neyzenleri;

Kudümzen başı ve neyzen Hafız Şeyda Abdurrahim Dede (1732–1800)

Giriftzen Derviş İsmail Ağa, Kütahyalı Ahmed Dede (ö. 1805)

Rumelili İsmail Efendi (ö. 1805)

Mücellid Derviş Mustafa (v. 1808)

Çallı Derviş Mehmed’in talebesi Neyzen III. Selim (1761–1808)

Neyzenbaşı Derviş Ömer’in oğlu Şumârî Hasan Dede (ö. 1809)

Tarikatçi Mehmed Dede (ö. 1810)

Neyzenbaşı Çallı Derviş Mehmed’in talebesi Neyzen Mehmed Emin (ö. 1812)

Bursa Mevlevîhanesi neyzenbaşısı Arif Dede (ö. 1814)

Neyzen Ak Molla Ömer Efendinin talebesi Kandilli Selimpaşa İmamı (ö. 1820)

Beşiktaş Mevlevihanesi neyzenbaşısı Ali Dede (ö. 1820)

Yenikapı Mevlevihanesi neyzenbaşısı Abdülbaki Nasır Dede (1765–1821)

Neyzen ve Giriftzen Mehmed Nuri Efendi (ö. 1822)

Sultan II. Mahmud (ö. 1839) Şeyh Mahmud Dede (1840- ?)

Hamamizade İsmail Dede Efendi (1778–1846)

Kutb-ı Nâyî Şeyh Said Dede (ö. 1856)

Neyzen Mehmed Said Efendi

Nakşî Dede Efendi (ö. 1854)

Neyzen ve giriftzen Said Mehmed Efendi (1776–1856)

Şeyda, Deli ve Veli lakaplarıyla da anılan İsmail Dede Efendi (1808–1860)

Serneyzen Abdi Dede (ö. 1860)

Hopçuzade Şeyh Mehmet Şakir Efendi (ö. 1860)

Nizameddin Dede (ö. 1870)

Tanburi ve Neyzen Oskiyan (1780–1870)

Hasib Dede (1799–1871)

Mehmet Şakir Recâî Efendi (1804–1874)

Sultan Abdülaziz Han (1830–1876)

Tosyalı İzzed (1801–1876)

Kazasker Mustafa İzzet Efendi (ö. 1876)

Çerkez Hasan Dede (ö. 1878)

Ziya Dede (ö. 1880), Necib Dede (ö. 1883)

Salim Bey (1829–1884)

Sultan Abdülaziz’in hocası Yusuf Paşa (1821–1884)

Neyzen ve Giriftzen Rıza Bey (ö. 1886)

Salih Dede (1818–1888)

Esrar Dede (ö. 1888)

Edirneli Şeyh Ali Efendi (1840–1889)

Mehmed Kâmî Efendi (ö. 1890)

Hacı Faik Bey (ö. 1891)

Osman Bey (ö. 1890)

Baba Neyzen Raşit Bey, (1820–1892)

Hasib Dedenin oğlu Esrar Dede (ö. 1894)

Behlül Efendi (ö. 1895)

Şeyh Abdülhalim Efendi (1824–1896)

Cemal Dede (ö. 1899)

Rauf Yekta Beyin hocaları Sabri Dede ve Hacı Ali Dede

Yusuf Paşanın talebesi Hasan Efendi

Zekai Dede Efendi (1825–1897)

Neşet Molla Giray (1834–1900)

   20. yüzyıl neyzenleri;

Ali Rıza Efendi (ö. 1904)

Aziz Dede (ö. 1905)

Celaleddin Dede (1849–1907)

Abdi Dede Efendi (ö. 1908)

Bolahenk Nuri Bey (ö. 1910)

Hüseyin Fahreddin Dede (1854–1911)

Hakkı Dede (ö. 1918)

Çerkez Ali Dede, Hasan Rüşdi Dede (ö. 1919)

Şakir Efendi (1920)

Hilmi Dede (ö. 1922)

Celal Melek Dede (1872–1938)

Burhaneddin Ökte’nin hocası Halid Dede

Ali Rıza Bey (1855–1923)

Neyzen ve Giriftzen Asım Bey (1851–1929)

Suphi Bey

Rûhî Dede

Çerkes Ahmed Dede

Giriftzen Hakkı Bey,

Konya Mevlevihanesi neyzenleri İdris Dede

Hüseyin Dede ve Arab Abdullah Dede

Galata Mevlevihanesi neyzenlerinden Hakkı Dede

Afyon Mevlevihanesi neyzenbaşısı Coşkun Dede

Manisa Mevlevihanesi neyzeni Hafız Mehmed Dede

Şükrü Bey (ö. 1920)

Şakir Bey (ö. 1920)

Rahmi Bey (1865–1924)

Nurullah Kılıç (1879–1924)

Ahmed Çelebi, Neyzen İhsan Bey (1830)

Vefalı Rıza Bey (ö. 1925)

Musa Süreyya Bey (1884–1932)

İhsan Aziz Bey (1884–1935)

Rauf Yekta Bey (1871–1935)

Kirkor Çulhayan (1868–1938)

Fahreddin Dedenin talebesi Zekaizade Hafız Ahmet Irsoy (1869–1943)

İzmirli Cemal Bey (1874–1945)

İzmirli Cemal Bey (1874–1945)

Emin Yazıcı (1883–1945)

Şeyh Ahmed Celaleddin Dede (1853–1946)

Rakım Elkutlu (1872–1948)

Fevzi Dede (1879–1948)

Neyzen ve Santuri Ziya Bey (1869–1952)

Avni Zaimler (1898–1952)

Ömer Dede, Vasıf Bey, Neyzen Tevfik (1879–1953)

Süleyman Erguner (1902–1953)

Mahmud Şevket Gavsi (1873–1954)

Hakkı Süha Gezgin (1895–1960)

Osman Şükrü Şenozan (1874–1954)

Halil Dikmen (1906–1964)

Tophaneli Sabri Beyin damadı Cemil Bey, Emin Kılıç Kale (1897–1984)

Mehmed Okan (1967)

Hafız Mehmed Rıfat Efendi (1888–1967)

Gavsi Baykara (1901–1967)

Şevki Sevgin (1893–1969)

Muhiddin Erev (1894–1975)

Hayri Tümer (1902–1973)

Halil Can (1905–1973)

Burhaneddin Ökte (1905–1973)

Ulvi Erguner (1924–1974)

Aka Gündüz Kutbay (1934–1979)

Sadık Yiğitbaş (1914–1981)

Nısfıyezen Muazzez Hanım (1920–1981)

Hasan Başaranel (1901–1986)

Kemal Bayık (1904–1983)

Erdoğan Köroğlu (1934–1990)

Fuad Türkelman (1941–1992)

Doğan Ergin (1991–1998)

 Devrimiz neyzenleri;

Ahmet Kaya

Ahmet Şahin

Ahmet Yâkuboğlu (1920—2016)

Ali Sezai Balakbabalar

Arif Biçer (1942—2007)

Arif Erdebil

Aziz Şenol Fili

Bülent Özbek

Celalettin Biçer

Ekrem Vural (1940—2012)

Fikret Bertuğ

Gökhan Önder

Hüseyin Kutsî Sezgin

Kutsî Erguner

Mahmut Bilki

Murat Salim Tokaç

Mustafa Güvenkaya

Niyazi Sayın

Osman Erkahveci

Ömer Erdoğdular

Sadrettin Özçimi

Salih Bilgin

Selami Bertuğ (1924—2004)

Sencer Derya (1937—2009)

Süleyman Erguner

Uğur Onuk

Ümit Gürelman

Veysel Varcan

Volkan Yılmaz

Yavuz Akalın ilk akla gelen isimlerdir.